Μένουμε σπίτι

Δραστηριότητες για παιδιά προσχολικής ηλικίας

Σίγουρα οι περισσότεροι από τους γονείς με μικρά παιδιά έχουν μπει στη διαδικασία να ψάξουν για δραστηριότητες που μπορούν να κάνουν στο σπίτι. Πολλοί γονείς είναι απόλυτα εξοικειωμένοι με το διαδίκτυο και μπορούν να βρουν χρήσιμες ιστοσελίδες χωρίς κάποια βοήθεια. Τα παιδιά του δημοτικού έχουν μπει στη διαδικασία διαδικτυακής εκπαίδευσης και έτσι θα απασχολούνται κάποιες ώρες.

Υπάρχουν όμως γονείς με παιδιά προσχολικής ηλικίας που μου ζήτησαν να τους καθοδηγήσω και να τους δώσω κάποιες ιδέες.

Πώς/πού μπορείτε να ψάξετε για να βρείτε δραστηριότητες, εκτυπώσιμα φύλλα εργασίας κλπ.

Εάν έχετε πρόσβαση σε εκτυπωτή:

-Στη διεύθυνση http://www.nipio.gr θα βρείτε δωρεάν εκτυπώσιμα φύλλα εργασίας για προσχολικές ηλικίες (τα παιδιά μπορούν να γράψουν, να ζωγραφίσουν, να κόψουν και να κολλήσουν). Τα φύλλα είναι χωρισμένα ανά θέμα και δραστηριότητα.

-Μπορείτε να εκτυπώσετε έτοιμες σελίδες που θα βρείτε με αναζήτηση στο google γράφοντας για παράδειγμα στην αναζήτηση «εκτυπώσιμες δραστηριότητες για παιδιά» και επιλέγοντας την κατηγορία «εικόνες».

-Κάνοντας εγγραφή στο Pinterest ή το Instagram μπορείτε να βρείτε πολλές εκτυπώσιμες δραστηριότητες.

Για smartphone ή tablet ή εάν δεν έχετε εκτυπωτή:

https://www.hellowonderful.co ένας διαδικτυακός τόπος με πολλές κατηγορίες δραστηριοτήτων και κινητικά παιχνίδια για όλες τις ηλικίες. Επιλέξτε από τις κατηγορίες create, play, learn. Οι κινητικές δραστηριότητες είναι πολύ σημαντικές για την εκτόνωση των παιδιών.

-Στο Play store γράφετε για παράδειγμα «προετοιμασία για το δημοτικό» και επιλέγετε όποιες εφαρμογές θέλετε. Καλό θα είναι να αποφύγετε τη συνεχή έκθεση σε οθόνες, όσο αυτό είναι εφικτό. Μπορείτε να βάλετε κανόνες και να επιτρέψετε την ενασχόληση σε υπολογιστή, smartphone, tablet ή και τηλεόραση δύο φορές την ημέρα από 20’-30’.

-Σε Pinterest ή Instagram μπορείτε να βρείτε ιδέες για κατασκευές και δραστηριότητες που εσείς θα σχεδιάσετε.

-Στο YouTube αναζητήστε εκπαιδευτικές προσχολικές δραστηριότητες.

 Άλλες ιδέες:

-Με μαρκαδόρο, γράψτε εσείς ή το παιδί γράμματα (κεφαλαία και πεζά) σε μακαρονάκια και φτιάξτε λέξεις. Μπορείτε να γράψετε τις λέξεις σε χαρτί και το παιδί να τις σχηματίζει με τα μακαρόνια.

-Ασχοληθείτε με μαθηματικές δραστηριότητες (προσθέσεις, αφαιρέσεις, κατανόηση δεκάδας) χρησιμοποιώντας φασόλια.

-Μάθετε στο παιδί την ώρα φτιάχνοντας αυτοσχέδια χάρτινα ρολόγια.

-Σχεδιάστε ημερολόγιο και ζωγραφίστε ή γράψτε τι κάνετε κάθε μέρα. Συζητήστε και βρείτε ιδέες για άλλες δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε. Μιλήστε για τις μέρες, τους μήνες και τις εποχές.

-Τακτοποιήστε τα παιχνίδια και το χώρο. Μπορεί να βρείτε puzzle που δεν έχετε φτιάξει ή επιτραπέζια που δεν έχετε παίξει.

-Μπορείτε να κάνετε μαζί κάποιες δουλειές στο σπίτι (τακτοποιήστε και διπλώστε τα ρούχα, τακτοποιήστε μαχαιροπίρουνα, στρώστε κρεβάτια, μαγειρέψτε, φροντίστε τα φυτά ή τον κήπο).

-Γυμναστείτε και χορέψτε μαζί.

-Αν έχετε αυλή ή κήπο παίξτε μπάλα ή μάθετε στο παιδί ποδήλατο.

Όποιοι από εσάς χρειάζεστε περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να μου στείλετε email  και θα χαρώ να σας δώσω ιδέες προσαρμοσμένες στα δικά σας παιδιά. 

Covid-19: Πρωτόγνωρες συνθήκες και προσαρμογή

Η κατάσταση με τον νέο ιό υποχρεώνει όλους μας να βιώνουμε μια σχετικά δύσκολη καθημερινότητα. Το να μείνει κάποιος σπίτι δεν φαίνεται τόσο δύσκολο όταν γίνεται από επιλογή, όταν όμως γίνεται υποχρεωτικό και συνοδεύεται και από άλλους περιορισμούς, τότε μπορεί να δημιουργήσει πολλές εντάσεις.

Χρειάζεται σεβασμός στις ανάγκες του άλλου, κάτι που είναι περίπλοκο όταν αναγκάζεσαι να μοιράζεσαι συνεχώς τον ίδιο χώρο. Κάποιοι επίσης ενδέχεται να δυσκολευτούν περισσότερο εάν είναι η πρώτη φορά που θα χρειαστεί να βάλουν κάποια όρια στα παιδιά.  

Θα  πρέπει να μιλήσουμε όσο πιο απλά μπορούμε στα μικρά παιδιά και να εξηγήσουμε γιατί θα αλλάξουν άμεσα κάποιες συνθήκες. Μια απλή αλλαγή είναι για παράδειγμα να πλένουμε τα χέρια μας πολύ συχνά και σχολαστικά μετρώντας μέχρι το 20 ή τραγουδώντας ένα τραγούδι. Μια αλλαγή που θα είναι πιο δύσκολη είναι το να μην κοιμάται το παιδί με τους γονείς. Πρέπει να τα μάθουμε να μην βάζουν τα χέρια τους στο πρόσωπό τους και να χρησιμοποιούν χαρτομάντιλο ή τον αγκώνα τους όταν βήχουν ή φταρνίζονται.

Θα χρειαστεί ακόμα να εξηγήσουμε και στα παιδιά αλλά και σε όλους τους μεγαλύτερους σε ηλικία συγγενείς γιατί δεν γίνεται να έρθουν σε επαφή αυτό το διάστημα. Καλό θα είναι να μην αφήνουμε τα μικρά παιδιά να βλέπουν τις ειδήσεις, ή να είναι μπροστά σε συζητήσεις που μπορεί να τα αγχώσουν. Θα χρειαστεί πολλές φορές να τα καθησυχάσουμε αλλά παράλληλα να μην κουραστούμε να απαντάμε σε ερωτήσεις τους, να λύνουμε τις απορίες τους, ενώ ταυτόχρονα να τους υπενθυμίζουμε και τα μέτρα προστασίας.

  

Μπορούμε να κάνουμε πολλές δραστηριότητες στο σπίτι. Καλό θα είναι να εναλλάσσουμε δραστηριότητες και να περιλάβουμε και κινητικές δραστηριότητες και παιχνίδια όχι μόνο επιτραπέζια, βιβλία ή ασκήσεις. Τα έντονα παιχνίδια και οι δραστηριότητες με κίνηση αλλά και ο χορός ή η γυμναστική μειώνουν το άγχος και την ένταση. Αν έχετε κήπο μπορείτε να βάλετε και τα παιδιά να βοηθήσουν σε κάποιες απλές εργασίες τώρα που βοηθάει και ο καιρός.  

Οι γονείς που έχουν παιδιά με ιδιαιτερότητες και ακολουθούν ένα πρόγραμμα θεραπειών θα είναι καλό να συνεχίσουν να είναι σε επαφή με τους θεραπευτές τους ακόμα και αν δεν πηγαίνουν στις θεραπείες τους. Όλοι μας είμαστε πάντα διαθέσιμοι για τηλεφωνική επαφή και η πλειοψηφία αυτών που ασχολούνται με παιδιά και γονείς έχουν τη δυνατότητα να κάνουν συνεδρίες μέσω Skype. Στον τομέα της πρώιμης παρέμβασης για παράδειγμα είναι ευκαιρία να γίνουν συνεδρίες κατά τις οποίες ο θεραπευτής θα μπορέσει να παρακολουθήσει τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς παίζουν με το παιδί, να δει και άλλα κομμάτια της καθημερινότητας στο σπίτι, να δώσει συμβουλές, να τους καθοδηγήσει και να τους βοηθήσει.

Σίγουρα θα υπάρξουν εντάσεις εφόσον όλοι μας θα στερηθούμε κάποια πράγματα. Όμως οι συνθήκες αυτές είναι πρωτόγνωρες και μας υποχρεώνουν να προσαρμοστούμε.

Μαθαίνοντας περισσότερες από μία γλώσσα

1. Πώς αναπτύσσεται η ομιλία και ο λόγος ενός παιδιού, όταν τα μέλη της οικογένειας μιλούν διαφορετικές γλώσσες; 

Παράδειγμα 1^ο

Ένα παιδί με γονείς που έχουν ως μητρική γλώσσα, ο ένας τα Αγγλικά και ο άλλος τα Ελληνικά, γεννιέται σε μια χώρα όπου μιλούν είτε Αγγλικά, είτε Ελληνικά. Μεταξύ τους οι γονείς μπορούν να μιλούν όποια από τις δύο γλώσσες θέλουν και θα συμφωνήσουν να τη χρησιμοποιούν στην μεταξύ τους επικοινωνία, αλλά και όταν βρίσκονται όλοι μαζί. Όμως όταν απευθύνονται στο παιδί πρέπει ο κάθε γονιός να μιλάει στη δική του μητρική γλώσσα. Το παιδί αυτό θα μεγαλώσει ως δίγλωσσο και αρχικά μπορεί να χρησιμοποιεί σωστά αλλά εναλλάξ λέξεις και από τις δύο γλώσσες ή να κάνει κάποια λάθη, όμως όσο περνάει ο καιρός και εάν δεν υπάρχουν άλλες δυσκολίες θα κατακτήσει και τις δύο γλώσσες εξίσου καλά. Οι περισσότεροι ειδικοί συνιστούν στους γονείς να απευθύνονται στο παιδί στη μητρική τους γλώσσα ακολουθώντας το "ένας γονέας-μία γλώσσα".

Παράδειγμα 2^ο

Μια οικογένεια μεταναστεύει σε άλλη χώρα. Εδώ ισχύει το "ένα περιβάλλον-μία γλώσσα", έτσι ώστε η γλώσσα του σπιτιού/της οικογένειας είναι διαφορετική από αυτήν του περιβάλλοντος/σχολείου.   

Παράδειγμα 3^ο

Ένα παιδί με γονείς που έχουν ως μητρική γλώσσα, ο ένας τα Αγγλικά και ο άλλος τα Ελληνικά, γεννιέται σε μια χώρα όπου μιλούν Ισπανικά. Μεταξύ τους οι γονείς μπορούν να μιλούν όποια γλώσσα θέλουν. Καλό θα είναι να συμφωνήσουν σε μία γλώσσα που θα χρησιμοποιούν. Όμως πρέπει ο κάθε γονιός να μιλάει στη δική του μητρική γλώσσα όταν απευθύνεται στο παιδί. Τα Ισπανικά θα τα μάθει μέσα από το σχολείο, την καθημερινότητα και τις επαφές με φίλους. Αυτό το παιδί ιδανικά και εάν δεν συντρέχουν άλλες δυσκολίες θα μάθει και τις τρεις γλώσσες το ίδιο καλά και θα είναι τρίγλωσσο. Δεν θα θεωρούνται ξένες γλώσσες αλλά μητρικές. Εάν βέβαια το παιδί δεν έχει γεννηθεί στην ξένη χώρα, αλλά εγκατασταθεί εκεί αργότερα, το πόσο γρήγορα θα μάθει την τρίτη γλώσσα θα εξαρτηθεί από την ηλικία του.

Ακόμα κι αν εμπλέκονται περισσότερες γλώσσες σε μια οικογένεια (άλλα μέλη που μιλούν άλλη γλώσσα, εγκατάσταση σε διαφορετικές χώρες κλπ), ο βασικός κανόνας του να απευθύνεται ο γονιός στη μητρική του γλώσσα όταν μιλά στο παιδί είναι πολύ σημαντικός. Αυτός ο κανόνας πρέπει να τηρείται τουλάχιστον μέχρι το παιδί να έχει πλήρως αναπτύξει τον λόγο και την ομιλία του. 

Παίζουν βέβαια ρόλο και άλλοι παράγοντες όπως το μορφωτικό επίπεδο των γονέων και ο χρόνος έκθεσης στην κάθε γλώσσα. Μπορεί κάποιες φορές να υπάρξει μικρή καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου, λόγω των πολλών γλωσσών, αλλά αυτό είναι απολύτως αναμενόμενο και φυσιολογικό.

2. Όσον αφορά στην εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας, ποια είναι η ιδανική ηλικία;  

Παρόλο που δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτοι, καθώς η απάντηση (και) σε αυτήν την ερώτηση εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, μπορούμε να πούμε με μια σχετική βεβαιότητα ότι το σωστότερο είναι να συνδυάσουμε το ξεκίνημα σε μικρή ηλικία και να συνεχίσουμε τα μαθήματα μέχρι τουλάχιστον το τέλος της εφηβείας.

Στις μέρες μας, η γνώση τουλάχιστον των Αγγλικών θεωρείται σχεδόν αυτονόητη. Λόγω της χρήσης του υπολογιστή και του διαδικτύου, οι περισσότεροι είμαστε αρκετά εξοικειωμένοι με τη συγκεκριμένη γλώσσα και είναι από τις πιο συνηθισμένες επιλογές δεύτερης γλώσσας στην Ελλάδα. Αφού κατακτήσουμε τις βάσεις στη δεύτερη γλώσσα, το να μάθουμε μια τρίτη ή και τέταρτη είναι πολύ πιο εύκολο.

Ας δούμε ποιους παράγοντες θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας σε σχέση με την εκμάθηση των ξένων γλωσσών.

Υπάρχουν έρευνες που υποστηρίζουν πως αν στόχος μας είναι η τέλεια προφορά, είναι καλύτερα να ξεκινήσουμε νωρίς (από 4-7 ετών). Ακούμε και μιμούμαστε καλύτερα, τολμάμε περισσότερο όσο πιο μικροί είμαστε, μαθαίνουμε σε άλλες συνθήκες, μέσα από παιχνίδια ή τραγούδια και οι μεγάλοι αποδέχονται πιο εύκολα τα λάθη μας, βοηθώντας μας έτσι να έχουμε αυτοπεποίθηση. Η ουσιαστική διαφορά, είναι πως μαθαίνοντας μια ξένη γλώσσα πριν τα επτά μας χρόνια, έχουμε πολλές περισσότερες πιθανότητες να κατακτήσουμε άπταιστη προφορά, ομιλία και κατανόηση του προφορικού και του γραπτού λόγου, ανεξάρτητα από το κατά πόσο γνωρίζουμε τη σωστή ορθογραφία, τους χρόνους των ρημάτων ή τους κανόνες του συντακτικού.

Άλλοι ερευνητές πιστεύουν ότι είναι καλύτερα να ξεκινήσουμε αργότερα (από 11 ετών και μετά) εφόσον έχουμε ήδη κατακτήσει και κατανοήσει τη δομή μιας γλώσσας. Κατανοούμε, μαθαίνουμε και εφαρμόζουμε τους κανόνες της γραμματικής καλύτερα και έτσι μαθαίνουμε σε βάθος τη γλώσσα.

Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία εκμάθησης μιας γλώσσας και για κάθε περίπτωση υπάρχουν διαφορετικοί μηχανισμοί εκμάθησης.

Ένας παράγοντας είναι τα κίνητρα. Για παράδειγμα οι έφηβοι ή οι ενήλικες συνειδητοποιούν τα οφέλη του να γνωρίζουν καλά μια ξένη γλώσσα, οπότε ίσως προσπαθούν περισσότερο από τα μικρά παιδιά.

Ακόμα ένας παράγοντας που παίζει ρόλο στην εκμάθηση μιας γλώσσας είναι και η ύπαρξη κάποιας μαθησιακής δυσκολίας ή δυσλεξίας. Εάν ένα παιδί δυσκολεύεται στα μαθήματα της ξένης γλώσσας, οι εκπαιδευτικοί μπορούν:

-να προτρέπουν το παιδί να ηχογραφήσει το μάθημα για να το ακούσει ξανά όσες φορές θέλει.

-να χρησιμοποιούν οπτικά βοηθήματα, παιχνίδια και τραγούδια.

-να μην πιέζουν το παιδί να μιλήσει, αλλά να το ενθαρρύνουν να μιλήσει όταν πιστεύουν πως ξέρει την απάντηση.

-να συζητούν τις άγνωστες λέξεις και την περίληψη ενός νέου κειμένου, πριν ζητήσουν από το παιδί να το διαβάσει.

-να εισαγάγουν νέες λέξεις και κανόνες σταδιακά.

-να κάνουν πολύ συχνές επαναλήψεις.

-να επιβραβεύουν το κάθε μικρό βήμα.

Σε κάθε περίπτωση όσο περισσότερα ερεθίσματα έχουμε στην ξένη γλώσσα που θέλουμε να μάθουμε τόσο περισσότερο θα βοηθηθούμε. Μπορούμε να διαβάσουμε εφημερίδες και περιοδικά ή ιστοσελίδες στο διαδίκτυο, να ακούμε ειδήσεις ή να βλέπουμε ταινίες χωρίς υπότιτλους, να ακούμε τραγούδια προσπαθώντας να καταλάβουμε και να μάθουμε τους στίχους! Ας χρησιμοποιήσουμε λοιπόν αυτές τις απλές τεχνικές ενισχύοντας τα παιδιά μας στην προσπάθειά τους να μάθουν μια ξένη γλώσσα!

Διαφορετικότητα

Σε οικογένειες που υπάρχει  ένα παιδί με κάποια ιδιαιτερότητα είναι δύσκολο για τους γονείς να εξηγήσουν αυτήν τη διαφορετικότητα στα αδέλφια αλλά και στο ίδιο το παιδί.

Υπάρχουν περιπτώσεις  που τα αδέλφια χωρίς ιδιαιτερότητες θα παραπονεθούν γιατί λαμβάνουν λιγότερη προσοχή από τους γονείς τους. Είναι γεγονός ότι τα παιδιά με δυσκολίες συνήθως παρακολουθούν χρονοβόρα και πολυέξοδα θεραπευτικά προγράμματα ειδικής αγωγής. Αυτό από μόνο του μπορεί να εκλαμβάνεται ως ιδιαίτερη προτίμηση ή προσοχή.  Άλλες φορές οι γονείς αναθέτουν το ρόλο του «υπεύθυνου» ή του «βοηθού», στο παιδί χωρίς δυσκολίες. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να είναι πρακτικό ίσως και αναγκαίο, αλλά θα πρέπει και το ίδιο το παιδί να θέλει και να αποδέχεται με χαρά έναν τέτοιο ρόλο. Είναι επίσης σημαντικό να έχουν αναπτυχθεί σχέσεις αλληλοσεβασμού στην οικογένεια και το κάθε μέλος της να νιώθει ότι έχει τη στήριξη των υπολοίπων.

Για να δώσουμε στα παιδιά να καταλάβουν και να αποδεχτούν τη διαφορετικότητα, πρέπει πρώτα να δουν ότι και εμείς οι ίδιοι την έχουμε καταλάβει και αποδεχτεί ως ένα κομμάτι της πραγματικότητας. Το ό,τι κάποια χαρακτηριστικά είναι επιθυμητά, αποδεκτά, ή καλύτερα από κάποια άλλα, έχει να κάνει τόσο με την κοινωνία όσο και τις συνθήκες στις οποίες βρισκόμαστε. Το κάθε παιδί είτε ανήκει στο μέσο όρο, είτε διαφέρει με οποιοδήποτε τρόπο, αποτελεί ένα σύνολο. Η διάγνωση βασίζεται σε κάποια χαρακτηριστικά ενός παιδιού και δεν θα έπρεπε να χαρακτηρίζει το παιδί ως σύνολο. Τα παιδιά με την ίδια διάγνωση δεν είναι ποτέ όλα ίδια.

Πολλές φορές η διαφορετικότητα δημιουργεί αισθήματα ανασφάλειας, αφού σχεδόν πάντα συνοδεύεται από διαφορετική αντιμετώπιση. Τα παιδιά θέλουν να νιώθουν ότι ανήκουν σε μια ομάδα και αντιδρούν όταν δεν υπάρχει ομοιομορφία. Πρέπει λοιπόν να περάσει το μήνυμα ότι όλοι έχουν στοιχεία που τους διαφοροποιούν, αλλά και στοιχεία που τους κάνουν ίσους και όχι ίδιους. Όλοι έχουν δικαιώματα, ιδιαιτερότητες, ταλέντα αλλά και δυσκολίες. Όλοι χρειάζονται προσοχή ή θα χρειαστούν βοήθεια κάποια στιγμή σε διαφορετικό τομέα ο καθένας. Η σωστή αντιμετώπιση στη διαφορετικότητα δεν είναι η ίδια αντιμετώπιση προς όλους, αλλά η ίση αντιμετώπιση!

Εκτός από τη διαχείριση της διαφορετικότητας στην οικογένεια, υπάρχει και το θέμα της διαφορετικότητας στο σχολείο. Πολύ συχνά πλέον στα σχολεία φοιτούν παιδιά με διάφορες δυσκολίες. Υπάρχουν βέβαια και ειδικά σχολεία, όμως αυτά συνήθως απευθύνονται σε παιδιά με σοβαρές δυσκολίες. Τα τελευταία χρόνια συναντάμε όλο και συχνότερα παιδιά που ενώ ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού, είναι παιδιά υψηλής λειτουργικότητας που δεν χρειάζεται να φοιτήσουν σε ειδικές δομές. Ο αυτισμός είναι μια λέξη που άδικα τρομάζει πολλούς γονείς. Τα παιδιά με αυτή τη διάγνωση είναι τελείως διαφορετικά μεταξύ τους και μπορεί να έχουν από μια μικρή δυσκολία στην κοινωνική επαφή, μέχρι πιο σοβαρές δυσκολίες στη συμπεριφορά. Παιδιά ευαίσθητα, που αντιλαμβάνονται και σκέφτονται διαφορετικά από τους συνομήλικούς τους, αντιμετωπίζουν τους γύρω τους με αφοπλιστική ειλικρίνεια και κάποιες φορές έχουν πολλές δυνατότητες και σπάνιες ικανότητες. Είναι παιδιά που τις περισσότερες φορές ανήκουν στο χώρο του κανονικού σχολείου, έστω και αν μπορεί να χρειαστούν μια επιπλέον βοήθεια (παράλληλη τάξη/ στήριξη ή τάξη ένταξης). Δυστυχώς όμως καλούνται να προσαρμοστούν σε ένα σχολικό περιβάλλον που δεν είναι απαραίτητα δημιουργικό, αλλά αντίθετα είναι κάποιες φορές βαρετό, χαοτικό ή ακόμα και εχθρικό. Μπορεί να στοχοποιηθούν από τους συμμαθητές τους ή και τους άλλους γονείς, οπότε είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν εκπαιδευτικοί με σωστή κατάρτιση στον αυτισμό και θετική αντιμετώπιση ως προς την ένταξη των παιδιών αυτών.
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/dialogoi/article/view/11965

Πολλοί γονείς παιδιών χωρίς δυσκολίες αναρωτιούνται αν είναι καλό να υπάρχουν παιδιά με ιδιαιτερότητες στην τάξη. Σίγουρα έχουν γίνει αρκετές έρευνες για το εάν η ένταξη στο σχολείο βοηθάει τα παιδιά με δυσκολίες και οι απόψεις είναι θετικές.

Αυτό όμως που ίσως οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν είναι ότι και τα παιδιά που δεν αντιμετωπίζουν κάποια δυσκολία μπορούν να ωφεληθούν από αυτήν τη συνύπαρξη. Φαίνεται ότι υπάρχουν σημαντικά οφέλη για τα παιδιά χωρίς δυσκολίες, χωρίς να επηρεάζεται η ποιότητα της εκπαίδευσης που τους παρέχεται.

Μέσα από τη συνύπαρξη τα παιδιά που δεν αντιμετωπίζουν δυσκολίες μπορούν να μάθουν:

• να αποδέχονται τους άλλους

• να νιώθουν άνετα ανάμεσα σε διαφορετικούς ανθρώπους

• να μην κρίνουν επιφανειακά

• να μην απορρίπτουν κάτι μόνο και μόνο γιατί δυσκολεύονται να το καταλάβουν

• να παίρνουν ικανοποίηση από το γεγονός ότι μπορούν να βοηθήσουν κάποιον άλλο

• να έχουν περισσότερη επιμονή και υπομονή

Οι γονείς θα ήταν καλό να ενθαρρύνουν την επαφή με καινούργια ερεθίσματα και διαφορετικούς ανθρώπους από πολύ νωρίς, από την παιδική χαρά και τον παιδότοπο. Η σωστή αντιμετώπιση, η αποδοχή και η κατανόηση της διαφορετικότητας είναι πολύ σημαντική για όλους. Ένα μεγάλο μέρος του ταξιδιού της ζωής είναι να μπορέσει κάποιος να μάθει νέες πτυχές του εαυτού του ακολουθώντας κάποια λιγότερο ταξιδεμένα μονοπάτια.

Η διαφορετικότητα μέσα από δραστηριότητες για το σπίτι ή το νηπιαγωγείο

Όταν έχουμε να κάνουμε με μικρά παιδιά καλό είναι να θυμόμαστε ότι μαθαίνουν ευκολότερα μέσα από το παιχνίδι και τη δράση. Μπορούμε να ξεκινήσουμε με απλές δραστηριότητες:

-Οργανώνουμε παιχνίδια στα οποία όλοι είναι ισότιμοι, ή βρίσκουμε ακόμα και δραστηριότητες στις οποίες θα υπερτερεί το παιδί με τη δυσκολία. 

-Τυπώνουμε φωτογραφίες από τα πρόσωπα των παιδιών και τις κόβουμε στη μέση κάθετα, δείχνοντάς τους τις διαφορές ανάμεσα στα δύο μισά του προσώπου, έτσι ώστε να δουν ότι ακόμα και εμείς οι ίδιοι έχουμε διαφορές.

-Υπάρχουν και ιστορίες που μπορούμε να φτιάξουμε αλλά και να διαβάσουμε γνωστά παραμύθια (όπως ο Ρούντολφ το ελαφάκι που δείχνει πόσο χρήσιμη μπορεί να είναι η διαφορετικότητα).

-Συζητάμε για  τις διαφορές αλλά και για τις ομοιότητες των παιδιών μεταξύ τους: από ποιο γράμμα που αρχίζει το όνομά τους, αν τους αρέσουν τα φρούτα ή τα λαχανικά, τι χρώμα έχουν τα μάτια τους κλπ.

-Βρίσκουμε κάποια θετικά αλλά και αρνητικά χαρακτηριστικά για κάθε παιδί και συζητάμε για το πώς νιώθουμε όταν μας σχολιάζουν αρνητικά και πώς όταν μας σχολιάζουν θετικά. Προσέχουμε εδώ να μη χρησιμοποιούμε ταμπέλες (έξυπνος, όμορφος, χοντρός), αλλά να εστιάσουμε σε συναισθήματα και δυνατότητες (τραγουδάει ωραία, είναι ευγενικός, είναι απρόσεκτος).

-Σε μια εκδρομή ή βόλτα στη φύση δοκιμάζουμε να δείξουμε πόσο διαφορετικά και όμορφα είναι τα αγριολούλουδα, τα πουλιά, τα δέντρα ή τα σύννεφα χωρίς όμως να είναι όμοια μεταξύ τους.

Έτοιμοι για το δημοτικό;;;

Πολλοί γονείς αναρωτιούνται κατά πόσο είναι έτοιμο ένα παιδί να κάνει τη μετάβαση στο νηπιαγωγείο και αργότερα το επόμενο βήμα στην Α’ Δημοτικού. Συχνά νιώθουν ότι το να καθυστερήσει ένα παιδί σε κάποια σχολική βαθμίδα θα είναι καταστροφικό και θα «χάσει» χρόνο.

Είναι πολλοί οι παράγοντες που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και δεν μπορούμε να δώσουμε μία απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα. Υπάρχουν συγκεκριμένες δοκιμασίες σχολικής ετοιμότητας που σε συνδυασμό με τη συνολική εικόνα του παιδιού μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς να πάρουν την απόφασή τους. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να εξεταστούν: η σωματική, κοινωνική και ψυχοσυναισθηματική ωριμότητα, καθώς και οι γνωστικές, λεκτικές και κινητικές δεξιότητες.


Πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη μας εάν συνυπάρχουν αναπτυξιακές δυσκολίες ή αν κάποιο παιδί έχει γεννηθεί μετά τον Οκτώβριο κάποιας συγκεκριμένης χρονιάς και έτσι είναι σχεδόν ένα χρόνο μικρότερο από τα υπόλοιπα που έχουν γεννηθεί την ίδια χρονιά. Πιστεύω ότι τα παιδιά που εμπίπτουν σε αυτές τις δύο κατηγορίες θα βοηθηθούν εάν επαναλάβουν το νηπιαγωγείο. Το να καθυστερήσει ένα παιδί τη φοίτησή του στην Α’ Δημοτικού, δεν είναι ένδειξη αδυναμίας ή αποτυχίας. Εάν προχωρήσει είναι πολύ πιθανόν να πιεστεί αναίτια και να υπάρχει ένταση και στην οικογένεια, εφόσον θα μπει και η παράμετρος της καθημερινής μελέτης.


Η Α’ Δημοτικού είναι απαιτητική. Εάν ένα παιδί δεν τα καταφέρει, μπορεί να χρειαστεί να επαναλάβει τη σχολική χρονιά κάτι που μπορεί να είναι πηγή απογοήτευσης. Αντίθετα, η επανάληψη του Νηπιαγωγείου, ειδικά σε παιδιά που έχουν φοιτήσει και σε παιδικούς σταθμούς είναι συχνά ανώδυνη. Στις περιπτώσεις αυτές μπορούμε να πούμε στα παιδιά ότι είναι ακόμα μικρά και δεν μπορούν να προχωρήσουν στο Δημοτικό. Αυτή είναι μια εξήγηση που τη δέχονται πολύ εύκολα. Εάν ωστόσο χρειαστεί να επαναλάβουν την Α’ Δημοτικού ενδέχεται να βιώσουν έντονα την αποτυχία, μια και η δικαιολογία της ηλικίας δεν ευσταθεί στη συγκεκριμένη περίπτωση, εφόσον δεν μιλάμε για αλλαγή εκπαιδευτικού σταδίου αλλά ομαλή συνέχιση.


Σίγουρα όμως τα πράγματα περιπλέκονται όταν έχουμε να κάνουμε με παιδιά ανώριμα ή με αναπτυξιακές διαταραχές. Υπάρχουν πολλοί φορείς καθώς και επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων που μπορούν να συμβουλεύσουν τους γονείς.

Εάν το παιδί παρακολουθεί θεραπευτικά προγράμματα ειδικής αγωγής οι γονείς θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους την άποψη των θεραπευτών, οι οποίοι έχουν πληρέστερη εικόνα, εφόσον δουλεύουν μαζί σε εβδομαδιαία βάση. Η τελική απόφαση βέβαια θα είναι η απόφαση που θα πάρουν οι γονείς.

Τι είναι το Πρόγραμμα Πρώιμης Παρέμβασης Portage;

Το Portage είναι ένα πρόγραμμα Οικογενειοκεντρικής Πρώιμης Παρέμβασης για παιδιά από τη βρεφική ηλικία ως και την ηλικία των 6 ετών. Οι γονείς (ή η και ευρύτερη οικογένεια) συμμετέχουν ενεργά στη θεραπευτική διαδικασία. Μαθαίνουν να αξιολογούν το παιδί, να θέτουν και να υλοποιούν εκπαιδευτικούς στόχους  με τη βοήθεια και τα υλικά που θα τους προτείνουν οι θεραπευτές.

Το Portage είναι ένα δομημένο πρόγραμμα  στο οποίο ο θεραπευτής βλέπει τα παιδιά στο σπίτι τους, ωστόσο μπορεί  να προσαρμοστεί και σε θεραπείες εκτός σπιτιού, σε κέντρα όπου υπάρχει διεπιστημονική ομάδα.  Απαραίτητη είναι πάντα η άμεση επαφή των γονιών με τη θεραπευτική διαδικασία και η επικοινωνία με τους θεραπευτές.

Περιλαμβάνει αξιολόγηση και συγκεκριμένη στοχοθεσία σε όλους τους αναπτυξιακούς τομείς:

• τομέας κοινωνικής συμπεριφοράς (κοινωνικοποίηση, οργάνωση, κανόνες, παιχνίδι, οριοθέτηση)
• γνωστικός τομέας ( εκμάθηση εννοιών, ανάπτυξη του νοητικού δυναμικού)
• λεκτικός - επικοινωνιακός τομέας (κατανόηση λόγου, δομή και σωστή χρήση του λόγου, έκφραση, διήγηση, περιγραφή, διάλογος)
• κινητικός τομέας (αδρή και λεπτή κίνηση)
• τομέας αυτοεξυπηρέτησης (ρουτίνες φαγητού, ύπνου, τουαλέτας, ντύσιμο)

Ένα Ειδικό Παιδαγωγικό Πρόγραμμα για παιδιά με αναπτυξιακές δυσκολίες περιλαμβάνει συνήθως διάφορες θεραπευτικές παρεμβάσεις  όπως Λογοθεραπεία, Ειδική Αγωγή/Διαπαιδαγώγηση, Ψυχοπαιδαγωγική Παρέμβαση, Εργοθεραπεία. Μπορεί να εμπλακούν και άλλες ειδικότητες ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού και της οικογένειας.

Σε κάποια παιδιά μικρής ηλικίας που παρουσιάζουν δυσκολίες στην οριοθέτηση, την οργάνωση και την επικοινωνία,  οι θεραπευτικοί στόχοι και οι παρεμβάσεις των διαφορετικών ειδικοτήτων έχουν πάρα πολλά κοινά. Έτσι κάποιες φορές είναι καλύτερα για τους γονείς μικρών παιδιών να ξεκινήσουν με ένα πρόγραμμα πρώιμης παρέμβασης τύπου Portage, που θα τους βοηθήσει να κατανοήσουν στην πράξη τον τρόπο που οι ίδιοι θα κατορθώσουν να βοηθήσουν το παιδί τους. Είναι πιθανό να χρειαστεί παραπομπή και σε άλλες ειδικότητες και σε κάθε περίπτωση η συνεργασία των θεραπευτών διαφορετικών ειδικοτήτων μεταξύ τους είναι απαραίτητη. Ένας έμπειρος θεραπευτής μπορεί επίσης να συνδυάσει διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις, έτσι ώστε να έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τα αποτελεσματικότερα στοιχεία της κάθε προσέγγισης.

Ποια είναι η κατάλληλη στιγμή να συμβουλευτώ κάποιον για θέματα που αφορούν στην ανάπτυξη του παιδιού μου

Εάν ένας γονιός νιώσει πως το παιδί του δεν προχωράει όπως περίμενε, θα πρέπει να το διερευνήσει άμεσα.

Όλο και περισσότεροι γονείς ενημερώνονται από το διαδίκτυο, από βιβλία, από γιατρούς και εκπαιδευτικούς, για τα στάδια της ανάπτυξης των παιδιών και μπαίνουν στη διαδικασία να "βαθμολογούν" το παιδί τους σύμφωνα με αναπτυξιακές κλίμακες.

Αυτό που όμως πολλές φορές δεν λαμβάνουν υπόψη τους, είναι το δικό τους ένστικτο! Το ένστικτο των γονιών σε σχέση με τα παιδιά τους είναι 99% σωστό. 

Οι γονείς πρέπει να μοιραστούν τις ανησυχίες τους και να ρωτήσουν αρχικά τον παιδίατρο. Στη συνέχεια εάν ανησυχούν ακόμα, καλό θα ήταν να επισκεφτούν έναν αναπτυξιολόγο. Εάν νιώσουν πως χρειάζονται κάτι περισσότερο, τότε μπορούν να ρωτήσουν κάποιον παιδονευρόλογο ή παιδοψυχίατρο. Εάν το παιδί πηγαίνει σε βρεφονηπιακό σταθμό, οι γονείς καλό θα είναι να ρωτήσουν και τις δασκάλες, εάν εκείνες βλέπουν κάποιες δυσκολίες.

Η έγκαιρη διάγνωση και πρώιμη παρέμβαση είναι πολύ σημαντικά. Έγκαιρη θεωρείται η διάγνωση που γίνεται μέχρι την ηλικία των τεσσάρων ετών το αργότερο. Εάν υπάρχουν δυσκολίες, είναι σημαντικό να τις αντιμετωπίζουμε άμεσα, ή έστω να ξεκινάμε μια παρέμβαση πολύ πριν πάει το παιδί στο σχολείο. Η προσαρμογή στο σχολικό πλαίσιο είναι έτσι κι αλλιώς δύσκολη, πόσο μάλλον όταν υπάρχουν πρόσθετες δυσκολίες. Είναι πολύ πιο εύκολο να καλύψουμε τυχόν αναπτυξιακά κενά πριν μπούμε στο απαιτητικό περιβάλλον του σχολείου.

Για κάθε ηλικία υπάρχουν αναπτυξιακά ορόσημα τα οποία μας καθοδηγούν για το τι μπορούμε να περιμένουμε από τα παιδιά. Πέρα όμως από τα ορόσημα αυτά υπάρχει και η γενική εικόνα ενός παιδιού που πιθανόν δίνει την αίσθηση πως κάτι συμβαίνει, παρόλο που έχει κατορθώσει αυτά που περιμένουμε για την ηλικία του.

Με την αντίστροφη λογική δεν πανικοβαλλόμαστε εάν ένα παιδί δεν έχει κατακτήσει όλα τα ορόσημα και πάλι πρέπει να το κρίνουμε από τη συνολική του εικόνα. Κάποια παιδιά ίσως είναι πιο ανώριμα από άλλα σε ένα τομέα. Εδώ θα πρέπει πάλι ο γονιός να ακούσει το ένστικτό του!

Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ενδεικτικά κάποια ορόσημα που εάν κάποιο παιδί δεν έχει κατακτήσει, θα πρέπει με ψυχραιμία να παρατηρήσουμε τη συνολική του εικόνα και να απευθυνθούμε σε επαγγελματίες εάν έχουμε αμφιβολίες για την εξέλιξή του.

ñ  Εάν μέχρι 1 έτους

Δεν έχει μπουσουλήσει ή δεν στέκεται

Δεν κάνει ήχους

ñ  Εάν μέχρι 2 ετών

Δεν περπατάει

Δεν δείχνει να κατανοεί τη χρήση καθημερινών αντικειμένων

Δεν μιμείται ήχους ή πράξεις

ñ  Εάν μέχρι 3 ετών

Δεν παίζει με άλλα παιδιά

Δεν μουτζουρώνει

Η ομιλία του δεν είναι κατανοητή από ξένους

Αποφεύγει τη βλεμματική επαφή

ñ  Εάν μέχρι 4 ετών

Δεν απαντάει σε ερωτήσεις

Δεν μπορεί να διηγηθεί μια απλή ιστορία

Δεν έχει αρχίσει να αυτοεξυπηρετείται (ντύνεται, γδύνεται, πλένεται, τρώει, πηγαίνει στην τουαλέτα)

Σε οποιαδήποτε ηλικία ανησυχούμε εάν ένα παιδί δείχνει πως έχει χάσει ικανότητες από αυτές που είχε ήδη κατακτήσει (πχ σταματάει να μιλάει, να χαιρετάει, να επικοινωνεί κλπ)

Εάν μια επίσκεψη στον γιατρό οδηγήσει σε μια διάγνωση και συστηθεί κάποια παρέμβαση, συνεργαζόμαστε με τους θεραπευτές και δουλεύουμε πάνω στους στόχους που έχουμε από κοινού συμφωνήσει.

Προχωράμε μέρα με τη μέρα και δεν σκεφτόμαστε πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση σε κάποιους μήνες ή σε κάποια χρόνια.